0

Μια επετειακή περιδίνηση στο ΠΑΟΚτσήδικο συναξάρι 
των ανεκπλήρωτων ερώτων...



Δεν μιλώ εδώ ως διδάκτωρ Ιστορίας, αν και το θέμα που επέλεξα να αναπτύξω - ως φόρο τιμής στα γενέθλια του ΠΑΟΚ - είναι μοιραία και ιστορικό. Θα μιλήσω λοιπόν απλά ως ένας παιδιόθεν φανατικός Παοκτσής, που έτυχε να μεγαλώσει μάλιστα στη Θεσσαλονίκη της δεκαετίας του ’70.
     Θα ομολογήσω βεβαίως ότι - λόγω ηλικίας - ξεκάθαρες αναμνήσεις έχω δυστυχώς μόνο από τα τελευταία χρόνια της, όταν δηλαδή ο μεγάλος ΠΑΟΚ εκείνης της χρυσής εποχής άρχιζε πλέον να γέρνει προς τη δύση του. Οι πρώτες μου μακρινές αναμνήσεις από αυτόν τον ΠΑΟΚ είναι κάποιες στιγμές από το πρωτάθλημα του ’76, η επόμενη - πολύ πιο έντονη αυτή - είναι η αγωνία και ο πόνος για τον χαμένο τελικό κυπέλλου με την ΑΕΚ το ’78. Και ίσως τελικά να ήταν αυτή κυρίως ο καταλύτης που με οδήγησε στην απόλυτη παοκτσήδικη αυτοσυνειδησία, που σταδιακά μετεξελίχθηκε σε…ανίατη πάθηση. Ακούγεται ίσως παράξενο, αλλά στην πραγματικότητα είναι νομίζω απολύτως φυσιολογικό. Γιατί απλούστατα ο ΠΑΟΚ δεν είναι τίποτε άλλο, παρά ένας θυελλώδης, μα τελικά ανεκπλήρωτος έρωτας. Και φυσικά γνωρίζουμε όλοι πόσο επώδυνος είναι ένας τέτοιος έρωτας, αλλά συνάμα και πόσο ακατανίκητος.

      Γιατί τα λέω όλα αυτά; Μα γιατί αυτή - νομίζω τελικά - ήταν ανέκαθεν και η ιστορία του ίδιου του ΠΑΟΚ και του λαού του. Μία ιστορία οδύνης, κατά κύριο λόγο. Μία ιστορία ανεκπλήρωτων ερώτων. Προσφυγιά, φτώχεια, καταστάσεις περιθωριακές και αδιέξοδες, που ίσως καμία διαφυγή δεν είχαν, πέρα από το δικαίωμα στο όνειρο. Και ο ΠΑΟΚ ήταν όνειρο. Ή μάλλον ήταν το σύμβολο-συνισταμένη των ονείρων. Ο ΠΑΟΚ, όχι βέβαια ως ένα απλό σωματείο, αλλά ως η ίδια η περιπέτεια μιας ιδέας, ως η σημειολογία μιας υπόγειας διαδρομής, ως ιστορικό και κοινωνικό σημαινόμενο που συνόψιζε μέσα του έννοιες για χαμένες πατρίδες, θύμησες προγονικές, αγωνίες για ένα αδυσώπητο παρόν, πόθους και ελπίδες για ένα καλύτερο μέλλον.

       Και κάποια στιγμή, όταν έρχεται το πλήρωμα του χρόνου, φτάνει και η μεγάλη ομάδα του Κούδα, του Σαράφη, του Τερζανίδη, του Αποστολίδη. Φτάνει, για να υλοποιήσει αυτό το όνειρο, για να φέρει και την ηδονή μες στην οδύνη, την περηφάνια μες στο περιθώριο της αδικίας και της ταπείνωσης. Δεν είναι φυσικά μόνο το τεράστιο ποδοσφαιρικό τους ταλέντο. Αυτό από μόνο του δεν θα ήταν ίσως αρκετό. Γιατί οι σπουδαίοι ίσως και να γεννιούνται, σίγουρα όμως διαμορφώνονται και από τις συνθήκες. Είναι λοιπόν κι εκείνες οι ατέλειωτες προκλήσεις από το ΠΟΚ της αθηνέζικης χωματερής, είναι κι εκείνο το μυθιστορηματικό συμβάν με την κάθοδο του Κούδα στον Πειραιά, είναι κι όλες οι ευρύτερες εξελίξεις της εποχής. Η οδύνη, η καταπίεση, το αίσθημα της αδικίας φουντώνουν και πλέον εκρήγνυνται, γίνονται αγανάκτηση και οργή, το ποτήρι ξεχειλίζει. Και έτσι είναι που αρχίζει η επανάσταση.
      Και προσέξτε τώρα. Όταν μιλώ για επανάσταση, δεν υπερβάλλω καθόλου. Δεν πρόκειται για απλό σχήμα λόγου. Εδώ έχουμε να κάνουμε με μια επανάσταση αυθεντική, δηλαδή - μ’ άλλα λόγια - με ένα γεγονός απολύτως τραγικό. Η ηδονή δεν έχει διάρκεια, γιατί όλα τα ωραία στη ζωή κρατούν λίγο. Και μέσα στην ηδονή, για όσα αυτή η ομάδα πετυχαίνει, υπάρχει πάλι η οδύνη, πάντα παρούσα, για εκείνα που δεν κατορθώνει ή δεν την αφήνουν να κατορθώσει. Ένα μόνο πρωτάθλημα και δύο κύπελλα για κείνη την υπερομάδα, την ώρα που στους γελοίους απατεώνες της Τρούμπας χαρίζονται σωρηδόν οι τίτλοι, λες και είναι χαρτομάντιλα; Είναι κωμικό και μόνο να το σκέφτεται κανείς. Αλλά φυσικά είναι και τραγικό κατά βάθος.
Επί της ουσίας, είναι απολύτως και αυθεντικά τραγικό. Το κύκλιο τραγικό ζοφοπυρίμικτο σχήμα της ανθρώπινης Ιστορίας είναι πάντοτε εδώ. Η επανάσταση μπορεί να συντρίβει τείχη, αλλά δεν παύει ούτε για μια στιγμή να ερωτοτροπεί και με το ανεκπλήρωτο. Κι ο έρωτας γίνεται για λίγο ονειρικός, αλλά συνάμα πάντα παραμένει και καταραμένος, όπως είναι στην πραγματικότητα άλλωστε όλοι οι γνήσιοι μεγάλοι έρωτες. Γιατί επαναστάσεις που να δικαιώθηκαν πλήρως και να κράτησαν αιώνια, δεν υπήρξαν, ως γνωστόν, ποτέ στην Ιστορία. Και οι ρομαντικές πάλι κι ανέφελες ερωτικές ιστορίες που διαρκούν για πάντα, βρίσκονται, όπως όλοι μας γνωρίζουμε καλά, μόνο σε κάποιες χαζοχαρούμενες χολυγουντιανές παραγωγές.
     Όλα αυτά, όλη αυτή η πορεία από τον πόνο, την αδικία και τη μιζέρια ως το γιγάντωμα, το καθαρτήριο ξέσπασμα και συνάμα την πλησμονή της χαρμολύπης, αυτά όλα (μαζί και με πολλά άλλα βέβαια) είναι ο ΠΑΟΚ.. Βεβαίως όχι πάντα άμεσα, πολλές φορές πρέπει να σκάψεις για να τα βρεις. Και να σκάψεις όχι ασφαλώς για να γράψεις μία απλή ιστορία ποδοσφαίρου. Αλλά για να ρίξεις ακόμη περισσότερο φως σε ένα επιμέρους κεφάλαιο της ίδιας της ιστορίας μιας ολόκληρης πόλης και ενός ολόκληρου κόσμου. Να προσεγγίσεις ψυχολογικά και κοινωνιολογικά τις διεργασίες, μέσα από τις οποίες ξεπηδάει ένα όνειρο και γεννιέται ένας μύθος. Να σκιαγραφήσεις εντέλει μια ολόκληρη εποχή, που έχει πλέον οριστικά χαθεί.
       Ή μήπως δεν χάθηκε; Εννοείται ασφαλώς πως αδυνατώ να προεξοφλήσω τι ακριβώς αισθάνεται οποιοσδήποτε άλλος ομόδοξος και ομογάλακτος Παοκτσής. Τι είναι όμως εκείνο που μας ενώνει όλους μας; Τι ενώνει εμένα με κάποιους ακόμη μεγαλύτερους σε ηλικία, που θυμούνται πολύ καλύτερα εκείνη την εποχή, αλλά και με τους νεότερους, που καθόλου δεν την πρόλαβαν; Τι ενώνει τους παλιούς ρομαντικούς καιρούς με τη σημερινή εποχή του ξεχαρβαλώματος των πάντων, όπου όλα πουλιούνται κι αγοράζονται; Κι εμάς, που μεγαλώσαμε στη Σαλονίκη τη δεκαετία του ’70 και ως πιτσιρικάδες παίξαμε μπάλα σε κάποια από τις τελευταίες αλάνες της ή ζήσαμε από κοντά την ατμόσφαιρα της εν θριάμβω και ηδονή κοχλάζουσας Τούμπας, τι να μας ενώνει άραγε με τη σημερινή παοκτσήδικη γενιά που μόνο τον πόνο και την καταισχύνη βίωσε, αιχμάλωτη κι εγκλωβισμένη στους άθλιους καιρούς των Μπατατούδηδων και των Μητρόπουλων και των Καζναφέρηδων, στους ελεεινούς καιρούς της ανυπαρξίας, της ανυποληψίας, αλλά και της απόλυτης ταπείνωσης από το δυσώδες σκυλολόι της κόκκινης παράγκας; Είναι κάτι μεταφυσικά και αταβιστικά γονιδιακό αυτό που μας ενώνει;

Είναι η πλησμονή του πάθους από τη ζωογόνο τρέλα αυτού του λαού; Είναι η παράμετρος της αντίστασης απέναντι στις ατελεύτητες αδικίες των παραθλητικών κατεστημένων και των κομματικών νταβατζήδων; Μάλλον είναι όλα αυτά μαζί  - και ίσως και πολλά άλλα ακόμη. Πράγματα πολλά, μνήμες, πόθοι και σύμβολα, και πάνω απ’ όλα μια χορεία χαμένων ονείρων, που μας συντροφεύουν, σαν τραγική ευλογία και ζήδωρη κατάρα συγχρόνως. Και  πάντοτε θα είναι εκεί για να μας συντροφεύουν, καθώς αενάως θα περιδιαβαίνουμε μέσα σ’ αυτό το ζωντανό παοκτσήδικο συναξάρι των ανεκπλήρωτων ερώτων. Θα είναι πραγματικά πάντοτε εκεί.
       Καλά γενέθλια, ομογάλακτοι. Και καλό δρόμο…

Το κείμενο είναι
του Νεκτάριου Δαπέργολα.

Δημοσίευση σχολίου

 
Top